Deutsche Lexikographie des 16. Jahrhunderts
Konzeptionen und Funktionen frühneuzeitlicher Wörterbücher
Niemeyer; Tübingen 2001
Onlineausgaben:
Sprache
- deutsch
Schlagworte
Einheitssachtitel
Literaturhinweise
Inhaltsverzeichnis
- Einleitung (1)
- I. Das Wörterbuchkorpus (9)
- II. Wörterbuchtypologie (27)
- III. Alphabetische Lexikographie (35)
- 1. Chronologisches Verzeichnis (35)
- 2. Das Deutsche in Wörterbüchern mit lateinischen Lemmata (38)
- 2.1. Spätmittelalterliche Traditionen (39)
- 2.2. Humanistische Lexikographie (54)
- 2.2.1. Lateinisch-deutsche Schulwörterbücher (54)
- 2.2.1.1. Georg Altenheymer: Vocabulorum in Ioannis Coclei Grammaticam Collectaneum (56)
- 2.2.1.2. Das Dictionarium von Petrus Dasypodius (62)
- 2.2.1.3. Johannes Serranus: Dictionarium Latinogermanicum (73)
- 2.2.1.4. Das Novum Dictionariolum puerorum von Johannes Frisius (78)
- 2.2.1.5. Basilius Faber: Thesauri eruditionis scholasticae Epitome (84)
- 2.2.2. Dreisprachige Schulwörterbücher (88)
- 2.2.2.1. Johannes Frisius: Dictionariolum puerorum tribus linguis Latina, Gallica, & Germanica conscriptum (89)
- 2.2.2.2. Nicolaus Volkmar: Dictionarium trilingue tripartitum ad discendam linguam Latinam Polonicam et Germanicam accommodatum (95)
- 2.2.3. Zwei- und mehrsprachige Wörterbücher mit wissenschaftlichem Anspruch und inäquivalenten deutschen Interpretamenten (101)
- 2.2.3.1. Das Dictionarium Latinogermanicum von Petrus
- Cholinus / Johannes Frisius und der Große Fries (102)
- 2.2.3.2. Polyglotte Calepinus-Ausgaben (117)
- 2.2.3.3. Der Thesaurus eruditionis scholasticae von Basilius Faber (128)
- 2.2.3.4. David Schelling/Helfricus Emmel: Lexicon trilingue (135)
- 2.2.4. Harmonia linguarum: Das Lexicum symphonum von Sigismund Gelenius (143)
- 2.3. Das Dictionariolum Hexaglosson als Sprachführer-Vokabular (148)
- 3. Das Deutsche als Lemmasprache (159)
- 3.1. Spätmittelalterliche Traditionen (160)
- 3.2. Deutsch-fremdsprachige Lexikographie (168)
- 3.2.1. Synonymenlexikographie (168)
- 3.2.1.1. Hieronymus Cingularius: Tersissima latini eloquii Synonymorum collectanea (169)
- 3.2.1.2. Johannes Serranus: Synonymorum libellus (172)
- 3.2.1.3. Die Sylva vocabulorum et phrasium von Heinrich Decimator (180)
- 3.2.1.4. Die Sylva quinquelinguis von Helfricus Emmel (190)
- 3.2.1.5. Hermann Ulner: Suppellex copiosa (196)
- 3.2.2. Deutsch-lateinische Umkehrlexikographie (203)
- 3.2.2.1. Das Dictionarium Germanicolatinum von Petrus Dasypodius (203)
- 3.2.2.2. Das Dictionariolum puerorum Germanicolatinum von Johannes Christophorus von Rotberg im Kleinen Fries (209)
- 3.2.2.3. Josua Maaler: Die Teütsch spraach (214)
- 3.2.3. Erasmus Alberus: Novum Dictionarii genus (224)
- 3.2.4. Martin Ruland: Dictionariolum et Nomenclatura Germanicolatinograeca (231)
- 3.2.5. Hieronymus Megiser: Dictionarium quatuor linguarum (237)
- 3.2.6. Levinus Hulsius: Dictionarium Teutsch Frantzösisch (241)
- 3.3. Deutsche Synonymenlexikographie (248)
- 3.3.1. Der Leyen Disputa (248)
- 3.3.2. Die Synonyma von Leonhard Schwartzenbach (252)
- 4. Französisch-deutsche Lexikographie (259)
- 4.1. Die Synonymes von Gerard de Vivre (259)
- 4.2. Der Dictionaire Frangois-Alemand von Levinus Hulsius (263)
- 5. Hebräisch-(griechisch-lateinisch-)deutsche Lexikographie bei Elias Hutter (267)
- 5.1. Cubus alphabeticus (270)
- 5.2. Dictionarium harmonicum Biblicum (274)
- 6. Zusammenfassung (277)
- IV. Sachgruppenlexikographie (285)
- 1. Chronologisches Verzeichnis (286)
- 2. Sprachführer-Vokabulare (290)
- 2.1. Introito e porta-Gruppe (290)
- 2.2. Vocabularius Latinis, Gallicis et Theutonicis verbis scriptum (299)
- 3. Schullexikographie (302)
- 3.1. Spätmittelalterliche Traditionen (302)
- 3.2. Humanistische Schullexikographie (310)
- 3.2.1. Murmellius-Gruppe (313)
- 3.2.2. Pinicianus-Gruppe (317)
- 3.2.3. Heyden-Gruppe (329)
- 3.2.4. Maior-Gruppe (339)
- 3.2.5. Byber-Gruppe (342)
- 3.2.6. Junius-Gruppe (349)
- 3.2.7. Golius-Gruppe (370)
- 3.2.8. Frischlin-Gruppe (379)
- 3.2.9. Werke ohne Wörterbuchfamilienintegration (391)
- 3.2.9.1. Das Vocabulorum rerum promptarium von Balthasar Trochus (392)
- 3.2.9.2. Die bidirektionalen Nomenklatoren von Petrus Dasypodius und Johannes Frisius (394)
- 3.2.9.3. Die Nomenclatura rerum trium linguarum von Martin Ruland (401)
- 3.2.9.4. Nomenclatura rerum et actionum (404)
- 3.2.9.5. Das Tyrocinium Latinae linguae von Petrus Apherdianus (405)
- 3.2.9.6. Das Vocabularium analyticum von Simon Ostermann (408)
- 3.2.9.7. Der Nomenclator Latinograecogermanicus von Jacob Gretser (412)
- 3.2.9.8. Latein Biechlin (415)
- 4. Die Synonyma von Jacob Schöpper (417)
- 5. Zusammenfassung (422)
- V. Morphologische Lexikographie (429)
- 1. Chronologisches Verzeichnis (429)
- 2. Der Vocabularius von Johannes Altenstaig (430)
- 3. Brevis Nomenclatura Latinogermanica (433)
- 4. Nomina substantiva, adiectiva et verba frequentiora e Germanico Latine reddita (436)
- 5. Simon Verepaeus: Silvula Latinarum vocum (438)
- 6. David Hoeschel: Nomenciator sive Index vocum trilinguis und Index verborum trilinguis (441)
- 7. Zusammenfassung (444)
- VI. Reimlexikographie (445)
- 1. Chronologisches Verzeichnis (445)
- 2. Spätmittelalterliche Traditionen (446)
- 3. Nomenclatores rhythmici als humanistische Schulvokabulare (448)
- 3.1. Reimgebunden-onomasiologische Vokabulare (450)
- 3.1.1. Die Varia rerum vocabula von Caspar Bruschius (450)
- 3.1.2. Der Nomenclator puerilis von Adam Siber (452)
- 3.1.3. Michael Neander: Nomenclator puerilis novus, trilinguis videlicet et rhythmicus (455)
- 3.2. Reimgebunden-alphabetische Vokabulare (459)
- 3.2.1. Latina vocabula cum significationibus Germanicis rhythmo cohaerentibus (459)
- 3.2.2. Der Nomenclator rhythmicus von Johann Hilner (462)
- 4. Zusammenfassung (465)
- VII. Fachlexikographie (467)
- 1. Chronologisches Verzeichnis (468)
- 2. Fachlexikographische Werke mit Sachgliederung (469)
- 2.1. Spätmittelalterliche Traditionen (469)
- 2.2. Naturkundliche Werke (471)
- 2.2.1. Die Appellationes von Paul Eber und Caspar Peucer (471)
- 2.2.2. Michael Toxites / Johann Fischart: Onomasticon philosophicum, medicum, synonymum ex variis vulgaribusque linguis (472)
- 2.2.3. Caspar Wolf: Tabula stirpium nomina Latina et Germanica continens (476)
- 2.2.4. Caspar Schwenckfeld: Stirpium & fossilium Silesiae catalogus (477)
- 2.3. Valentin Schreck: Sylvula appellationum et locutionum rei nauticae (479)
- 3. Alphabetische Fachlexikographie (480)
- 3.1. Die Synonima von Lorenz Fries (480)
- 3.2. Fachlexikographie bei Conrad Gessner (483)
- 3.3. Die Werke von David Kyber und Jodocus Harchius (487)
- 3.4. Paracelsus-Lexikographie (490)
- 3.4.1. Das Onomasticon von Adam von Bodenstein (491)
- 3.4.2. Michael Toxites / Johann Fischart: Onomasticon Theophrasti Paracelsi (492)
- 3.4.3. Die Onomastica von Leonhard Thurneysser zum Thurn (495)
- 4. Zusammenfassung (500)
- VIII. Eigennamenlexikographie (503)
- 1. Chronologisches Verzeichnis (503)
- 2. Vornamenlexikographie (504)
- 2.1. Aliquot nomina propria Germanorum ad priscam etymologiam restituta (504)
- 2.2. Das Onomasticon ecclesiae von Georg Witzel (506)
- 2.3. Das Namenbüchlein von Zacharias Praetorius (510)
- 3. Toponymenlexikographie (512)
- 3.1. Heinrich Decimator: Secunda pars Sylvae vocabulorum et phrasium, continens nomina propria (512)
- 3.2. Helfricus Emmel: Nomenciator propriorum nominum Germanicolatinus (514)
- 4. Zusammenfassung (516)
- IX. Fremdwortlexikographie (519)
- X. Die Wörterbuchteile Vorspann und Nachspann (527)
- XI. Wörterbuchtitel (535)
- XII. Wörterbuchpragmatik: Autoren - Adressaten - Benutzungsintentionen (539)
- XIII. Wörterbücher aus Wörterbüchern (543)
- XIV. Wörterbücher und ihr deutscher Wortschatz (547)
- XV. Deutsche Lexikographie im europäischen Kontext (553)
- XVI. Deutsche Lexikographie des 16. Jahrhunderts - ein Resümee (557)
- XVII. Deutsche Lexikographie des 17. Jahrhunderts - ein Ausblick (561)
- XVIII. Bibliographie (565)
- 1. Bibliographische Abkürzungen (565)
- 2. Wörterbuchdrucke des 15. Jahrhunderts (567)
- 3. Wörterbuchdrucke des 16. Jahrhunderts (568)
- 4. Literatur (602)
- XIX. Register (637)
- 1. Personenregister (639)
- 2. Titelregister (646)
- 3. Register der Drucker und Verleger (659)
- 4. Register der Druckorte (662)
- 5. Sachregister (665)