Sie sind hier
- Startseite »
- Allgemeinenzyklopädien »
- Enzyklopädien des Mittelalters » Heinrich Bate von Mecheln 1931 – Speculum divinorum et quorundam naturalium
- Allgemeinenzyklopädien »

Speculum divinorum et quorundam naturalium
Wikipedia, dt.
http://de.wikipedia.org/wiki/Heinrich_von_Mecheln
Allgemeine Deutsche Biographie 2 (1875), S. 132.
http://www.deutsche-biographie.de/xsfz87112.html
Lexikon des Mittelalters 4 (1989), Sp. 2088-2089.
ALCUIN
http://www-cgi.uni-regensburg.de/Fakultaeten/phil_Fak_I/Philosophie/Gesc...
MIRABILE
http://www.mirabileweb.it
Repertorium edierter Texte des Mittelalters aus dem Bereich der Philosophie und angrenzender Gebiete 2 (2011), S. 1807-1808.
http://books.google.com/books?id=oktVgKLAiyMC&pg=PA1807
Repertorium fontium historiae medii aevi 5 (1984), S. 418.
RI-Opac. Die Literaturdatenbank zum Mittelalter
http://opac.regesta-imperii.de/lang_de/suche.php?qs=Heinrich+Bate+von+Me...
Benoît Beyer de Ryke, Notice biographique d Henri Bate de Malines
http://dev.ulb.ac.be/philo/urhm/pdf/henribate.pdf
Literaturhinweise:
Primum seu primordiale prooemii capitulum. De subiecti generis excellentia.
Secundum ipsius prooemii capitulum. De possibilitate cognitionis quae circa subiectum genus in hoc opere.
Tertium. De quantitate seu magnitudine pretiositatis cognitionis huius.
Prima pars
1. De speciebus intentionalibus visibilium secundum quosdam errantes.
2. Contra propositum errorem.
3. Contra praemissi erroris occasionem.
4. Quod intentionales formae sensibilium sunt reales quaedam formae
5. Contra quendam errorem circa realitatem specierum intentionalium.
6. Quid est forma sive species intentionalis.
7. De formis intentionalibus visibilium seu colorum in speciali
8. De multiplicatione radiorum luminarium et specierum eorum in diaphano.
9. De subita luminis alteratione et figurarum generatione et colorum variatione, tam in speculis quam in iride et halo, propter praedicta.
10. Quod iris et halo cum suis coloribus per modum refractionis causantur.
11. De causis coloris in universali.
12. De causa mediorum colorum in universali.
13. De causis colorum iridis in speciali.
14. De figuratione parheliorum secundum praemissa.
15. De diversificatione simulacrorum in speculis diversis secundum praemissa.
16. Quod secundum lineas perpendiculares in organo visus figurato species visibilis ab obiecto principaliter movente visum.
17. Obiectio contra praedicta et obiectorum solutio, cum determinatione perfectionis actus sensitivi.
18. Qualiter figuratio speciei sensibilis in sensitivo se habet ad actum sentiendi.
19. De perfectione sensus in actu et ubi habet compleri.
20. Quod in principali sensus communis organo propriae species sensibilium secundum propriam distinctionem non recipiunter.
21. Qualiter sensus communis de sensibilibus propriis iudicium agit.
22. Quod perfectio sensus particularis a sensu communi complementum recipit.
23. Qualiter ex praemissis concluditur sensum et animam sensitivam esse quodammodo omnia sensibilia.
24. De organo sensus communis principali.
25. Qualiter sensationes particularium sensuum ad principale sensiterium sensus communis perveniunt.
26. De particulari quodam completorio sensus communis organo, praesertim in homine.
27. Quod imaginatio seu phantasia sensus communis passio est.
28. Quod omnes interiores virtutes et potentiae sensitivae sensui communi sunt eaedem subiecto.
29. Qualiter secundum Averroem cerebrum servit cordi et omnes virtutes, quae in cerebro locantur, cordi serviunt.
30. Dissolutio dubii circa figurationem idolorum in organo phantasiae.
31. Qualiter et in quibus animalibus principatum obtinet cor supra cerebrum; et qualiter et in quibus est econverso.
32. Qualiter secundum opinionem Platonis principatum supra cor habet cerebrum.
Secunda pars
1. De intellectu qui est potentia seu possibilis dicitur.
2. Expositio Iohannis Grammatici super praemissis.
3. De intellectu in habitu seu modo medio quodam inter potentiam et actum se habente.
4. De intellectu in actu et eius diversificatione ac proprio ipsius obiecto.
5. Expositio Themistii super praemissis.
6. Qualiter intellectus impassibilis est et passibilis.
7. Qualiter intellectus se ipsum intelligit.
8. Qualiter se ipsum non semper intelligit noster intellectus.
9. De necessitate intellectus agentis et eius conditionibus ac natura.
10. Dicta quorundam expositorum super quibusdam conditionibus intellectus agentis; et quid intendit Philosophus per intellectum passivum.
11. De passibili seu passivo intellectu secundum Averroem et secundum Iohannem Grammaticum, ad dissolutionem praemissi prius problematis.
12. Propter quid et quomodo potest assequi oblivio intellectui nostro, postquam aliquando se ipsum intellexerit aut separata.
13. Qualiter secundum Grammaticum intelligendum est id quod ait Philosophus: Et sine hoc, id est sine phantasmate, nihil intelligit noster intellectus.
14. Qualiter et quare dixit Philosophus hominem non intelligere sine phantasmate, et intellectorum obliviscitur, ac per intellectum non memoratur.
15. Quod non est impossibile Philosophum errasse circa iam praedicta, sicut etiam ex quibusdam aliis dictis suis colligi potest.
16. Quomodo est possibile nos absque phantasmatibus intelligere.
17. Ex praemissis iam responsio ad quaestionem in prooemio propositam, et obiectionis dissolutio.
18. Disputatio utrum intellectus realiter novas recipiat species intelligibilium, simpliciter scilicet et absolute.
19. Dissolutio praemissae quaestionis secundum opinionem Averrois et aliorum quorundam philosophorum.
20. Modernorum quorundam opinio circa praemissam quaestionem, et illius reprobatio.
21. Destructio fundamenti eorundem quantum ad ipsorum opinionem, et in eo contentae veritatis enucleatio.
22. Determinatio quaestionis praemissae secundum sententiam et mentem Philosophi et expositorum eius Graecorum et Arabum.
23. Quod intellectus possibilis species intelligibiles non recipit ut subiectum, nec eidem imprimuntur ab extra.
24. Qualiter intellectus possibilis dicitur potentia.
25. Quod ex praedictis multorum dubitabilium solutio trahi potest, ac notari sollertia Philosophi seu ingeniositas eius.
26. De intellectu in habitu, quomodo talis existens dici potest impeditus aut velatus secundum Grammaticum.
27. Qualiter intellectus multis modis et gradibus est in potentia seu habitu et actu; et qualiter se ipsum intelligere potest, dubitationes quasdam circa hoc solvendo secundum Grammatici.
28. Quaestio quae circa praemissa restat inquirenda; et praeambula quaedam ad solutionem quaestionis propositae.
29. Solutio quaestionis, ex natura sensus declarando quare intellects, speciem habens intelligibilem, non semper actu intelligit et qualiter extasim aliquando patitur, sicut et sensus actione cognitiva per se tendente in obiectum extra.
30. Quare virtus cognitiva, passiva quidem, actu habens speciem cognoscibilem, quae et idem ipse actus est ipsius virtutis, et hoc modo sibi propinquior et praesentior quam obiecto seu obiectum illi, se ipsam non prius cognoscit quam obiectum extra.
31. Qualiter speciem habens et non actu cognoscens, imperfecte speciem habet, manifestatur per virtutes sensitivas discurrendo.
32. Opinio circa remanentiam indelebilem seu conservationem specierum in intellectu, et eius reprobatio.
33. Responsio dictorum opinantium et eiusdem reprobatio.
34. Determinatio dubitationis propositae secundum sententiam Philosophi.
35. Quod intellectus voluntarie se ipsum impedit et prohibet ab actu intelligendi.
36. De causa impedimenti ex parte intellectus, et solutio cuiusdam obiecti circa praedicta.
37. Qualiter intellectus se ipsum intelligens realiter sub hac ratione se ipsum non intelligit; et qualiter materialis quodammodo fit quasi transsubstantiatus et passus extasim in sensum.
38. Propter quid et quomodo per intellectum nostrum, qui non formali distinctione sed potestate simul omnes est species intelligibiles, non simul omnes intelligimus formas entium, sed per se determinatam unamquamque singillatim.
39. Sententia Rabbi Moysi circa praemissa.
Tertia pars
1. Disputatio quaedam circa necessitatem intellectus agentis.
2. De unitate agentis intellectus et potentialis.
3. Expositio Averrois super praemissis.
4. Reprehensio cuiusdam sermonis Averrois, etiam ex quadam expositione Grammatici.
5. Qualiter secundum Grammaticum intellectus semper actu intelligens dici potest.
6. Alia quaedam expositio Averrois super praemissis et eiusdem reprobatio.
7. Alia quaedam expositio sive sententia circa praemissa, Platoni simul et Augustino consona.
8. Qualis est intellectus nostri conditio secundum concordiam philosophorum diversorum.
9. Dissolutio rationis prius factae contra praemissam sententiam.
10. Quidam epilogus praemissorum.
11. Sententia Themistii circa praemissa.
12. Avicennae consensus cum Themistio.
13. Capitulum in quo secundum Grammaticum recitantur opiniones quaedam circa praemissa.
14. Ratiocinatio Grammatici non sufficiens ad quandam aliam opinionem a praedictis, veraque circa hoc Augustini sententia.
15. Inquisitio disputativa circa modum quo intellectus perficit hominem, seu qualiter est eius perfectio.
16. Reprobatio cuiusdam opinionis praemissae, iam veraeque sententiae circa eam seu veritatis approbatio demonstrativa.
17. Qualiter veritatis praemissae contrarium opinantes involvunt se ipsos et sibi ipsis contradicunt.
18. Digressio quaedam occasione praemissorum circa distinctas proprietates causarum, et coincidentiam earum, ac formalis causae duplicitatem.
19. Dissolutio quaestionis propositae.
20. Qualiter forma separabilis essendi causa potest esse et est.
21. Dissolutio rationis cuiusdam, super quam sustenta tus est expositor Thomas.
22. Quaedam veritatis recognitio, et propter eius insufficientiam ipsius reprobatio.
23. Solutio primae rationis prius factae.
24. Digressio declarans in diversis compositis diversas partium suarum uniones.
25. Qualiter ex eo quod idem est ens et unum, forma, quae est essendi seu entitatis causa, similiter est causa essendi unum seu unionis causa.
26. De modo unionis immaterialis formae cum suo subiecto.
27. De unitate actus in corpore caelesti et quodam alio, secundum quod compositum quoddam est; et qualiter plura esse 5 possunt in unum actúale esse coexistere.
28. De quadam expositione sermonis Philosophi in fine libri Philosophiae Primae, prout ad praemissam spectat sententiam.
29. Quod immaterialis forma cum suo subiecto seu materia, magis unitur quam forma materialis cum sua materia.
Quarta pars quae totaliter est digressio
1. Digressio declarans materiae naturam, et primo circa divisibilitatem materiae secundum Averroem.
2. Contra Averroem dicentem quod materia secundum se divisibilis non est.
3. De distinctione subiecti generationis a subiecto transmutationum accidentalium, ex qua nititur Averroes concludere naturam corporeitatis accidentalem esse materiae.
4. Reprobatio dictorum seu erroris Averrois, ac dissolutio rationum eius.
5. De distinctione materiae in primam et non primam seu propinquam et remotam, ac de privatione potentiam eius concomitante.
6. De privatione accidente materiae et erroris, qui circa ipsam, reprobatio.
7. Qualiter privatio introitum habet, non solum in transmutatione sed in esse generabilium.
8. Qualiter appetitus quidam naturalis inest materiae ad formam per privationis rationem, concludendo quod ipsa materia per potentiam substantiatur.
9. Qualiter potentia materiae eadem est ipsi materiae.
10. Contra errorem dicentium quod accidit materiae esse in potentia.
11. Qualiter materia, per se ingenita et incorruptibilis, per accidens generatur et corrumpitur.
12. Qualiter materia per se est in potentia ad actum, et qualiter per accidens.
13. Quando et qualiter disposita dicitur propria et propinqua materia, quae non per potentiam sed per actum substantiatur, seu ex actu et potentia composita dicitur.
14. Qualiter materia ad genus substantiae corporeae reducitur, quae est extensum quid.
15. Contra errorem dicentium materiam, secundum se non extensam entem, per quantitatem extendi.
16. De causa erroris et eius reprobatione.
17. Reprobatio praemissorum, ex qua et veritas comprobatur.
18. Quod materia est naturae corporeae seu extensae, et numquam sine forma et qualitatibus activis et passivis.
19. Quod materia actu incorporeum esse non potest, neque puncta neque lineae, sed corporeum quid et divisibile, cuius haec sunt ultima.
20. Qualiter materia est una numero et sensibile.
21. Qualiter materia est de genere sensibilium communium, quod est continuum.
22. Qualiter secundum opinionem Platonis materia sensibilis est.
23. De distinctione seu divisione materiae in suas partes.
24. De causa individuationis ac differentiae numeralis.
25. Perscrutatio magis exquisita de partibus materiae substantialibus et partibus quae secundum speciem.
26. Quod verae substantiae, quae particularis est et individua, materia pars est (per se), non per quantitatem.
27. Quod divisio substantiae in partes, quae substantiae sunt, ex divisione materiae causata, alia est a divisione quantitatis secundum quod quantitas.
28. Additio cuiusdam explanationis ad praemissa,
29. Qualiter partes corporis, secundum quod substantia, differunt a partibus quanti, secundum quod quantum.
30. Quod esse divisibile in partes quae insunt, non est tota ratio quanti secundum quod quantum, nisi cum adiunctione mensurabilitatis.
31. Qualiter differt numerus in genere substantiae a numero in genere quantitatis.
32. De quantitatis definitione et eius expositione.
33. Qualiter infinitum quantitati congruit.
34. De divisibilitate continui seu magnitudinis in infinitum, ut hoc ostendatur causari a natura materiae.
35. Qualiter infinitum in numero esse potest secundum appositionem et non sic in magnitudine.
36. Qualiter infinitum potentia ens ad actum se habet.
37. Quod ex natura infiniti concluditur materia divisibilis esse.
38. Quod infiniti proprium subiectum et causa materia est, ac per hoc divisibilis et corporeae naturae seu extensae.
39. Qualiter in sermonibus Averrois, prius adductis, veritas contineri potest.
40. Cuiusdam erroris exclusio.
41. Quod necesse est proprias esse materias, et proprie dispositas respectu propriarum formarum.
42. Qualiter elementa sunt in mixto, et materiae plures (propriae) propriis formis proportionales.
43. Capitulum in quo ex iam declaratis, revertendo ad principale unde sermo exivit, concluditur quod immaterialis forma suo subiecto magis unitur quam forma materialis materiae suae.
Quinta pars
1. Qualiter in homine fit unum ex intellectu et corpore animato.
2. Digressio distinguens modos potentiae multiplices, et eorum ad primum unum reductionem.
3. Qualiter, diversimode dicta potentia simul et possibili et necessario, materialis actus in homine quodammodo potentia est respectu actus intellectus.
4. Quod intellectus essentialiter ab homine participatur secundum esse propriae subsistentiae, non accidentaliter quidem ei adveniens.
5. Qualiter intellectus est forma hominis et essendi causa corporis humani, declarando quod non sunt entia duo separatim existentia (corpus humanum et intellectus).
6. Qualiter diversimodis materiae gradibus et potentiae materiale subiectum, quod actui propinquius est, intellectuali formae congruit.
7. Dubitatio utrum intellectus est forma hominis a principio suae generationis, et solutio dubitationis eiusdem.
8. Solutionis praemissae confirmatio perfectior.
9. Dissolutio secundae rationis propositae, intentionem Philosophi prosequendo.
10. Superius habitae distinctionis confirmatio secundum intentionem Philosophi circa modum, quo intellectus est forma hominis.
11. Propter solutionem cuiusdam rationis adiectae superius, perscrutatio circa partes compositi definibilis ac definitionis, qualiter se habent ad invicem.
12. Discretior seu magis praecisa distinctio partium definiti ac definitionis ab invicem, tam ratione communitatis et praedicabilitatis quam ratione determinationis et indeterminationis, necnon et actus atque potentiae secundum diversos modos et continentias.
13. Qualiter ex praemissis iam concluditur dissolutio rationis prius inductae.
14. Dissolutiones rationum aliarum.
15. Difficilis cuiusdam rationis dissolutio specialis.
16. Declaratio quorundam difficilium, ad solutionem etiam (valens) rationum aliarum.
17. Ad praemissa consequens illatio quod non solum intellectus est hominis forma, sed etiam conditor seu universalis et primus intellectus est ei formalis causa.
18. Qualiter, inepto Grammatici exemplo non obstante, secundum aristotelicam philosophiam simul et platonicam intellectus, non solum ille qui proprius sed et conditor seu universalis, est causa formalis homini, licet remota.
Sexta pars
1. De numerabilitate intellectus humani.
2. Praemissorum fortificatio quaedam.
3. Ad idem.
4. Conclusiones quaedam ex praemissis per digressionem quandam.
5. Regressus ad idem quod prius, probandum diversis modis.
6. Contra praemissa probatio quod intellectus multiplicatur 50 secundum numerum hominum.
7. Solutio praemissae quaestionis secundum Themistium.
8. Solutio primae rationis in contrarium factae.
9. Qualiter, logicalia specialiter sequens principia, Primus Philosophus in substantia secundum speciem indivisibilitatem esse dicit.
10. Quod non est inconveniens in entibus aliquam entitatem et veritatem esse, quamvis ex scientiis particularibus, per modum sciendi logicum traditis, illam a nobis comprehendi possibile non sit.
11. Qualiter in entibus, quae secundum se (entia) dicuntur seu per se, possibile est ordinem esse participandi aliud a se, et per consequens magis et minus, et qualiter non.
12. Quod substantiam, per se entem una consideratione, nihil prohibet secundum aliam considerationem habere causam 65 aliam a se, respectu cuius in ordine est essendi.
13. Quod sub una et eadem specie specialissima indivisibili, secundum quod intentio logica est, non est inconveniens particularium individuorum formas, proprietatibus quibusdam seu gradibus occultis differentes, contineri.
14. Quod non est motus a gradu seu proprietate unius formae particularis ad aliam sub eadem specie, licet inter se dissimiles existant quodammodo, seu magis et minus recipiant uno modo et alio modo non.
15. Quod necessarium est formas individuorum eiusdem speciei proprietatibus quibusdam seu gradibus inter se differre.
16. Confirmatio praedictorum ex sensibilibus.
17. Applicatio praemissorum ad principale propositum, confirmando per quosdam sermones Philosophi.
18. Qualiter intellectus humani dici possunt inter se numero differre.
19. Declaratio, consequens ex praemissis, quod plures diversae species in intellectu (formaliter) simul esse possunt, et hinc patet solutio rationum in contrarium.
20. Qualiter actus intelligendi dici potest seu est quoddam mutatum esse ac terminus alterationis.
21. De duplici mutationis et cuiusdam individuationis modo, spirituali scilicet et materiali, ex quo patet solutio secundae rationis in contrarium factae superius.
22. Solutio quorundam argumentorum Averrois.
23. Reprobatio dictorum Averrois in hac sententia secundum aliam viam philosophorum aliorum, ac etiam Aristoteli non omnino dissonam.
24. Applicatio praemissorum ad solutionem et interemptionem argumentorum Averrois, et aliarum etiam obiectionum dissolutio.
25. Discussio cuiusdam rationis prius factae, et eius dissolutio.
Septima pars
1. Capitulum, in quo propter solutionem quarundam rationum superius factarum fit introductio quaedam de speciebus seu ideis platonicis, qualiter secundum philosophiam Aristotelis oportet eas esse.
2. Qualiter ex contradictione Philosophi contra Platonem clarescit vera sententia Platonis de ideis, quas ipse Plato veras esse dicit rerum essentias.
3. Qualiter ideae per participationem de subiectis praedicantur.
4. Quod materialia de subiectis non proprie per participationem dicuntur praedicari.
5. Quomodo Philosophus aliter de universali loquitur quam Plato, ac etiam aliter de praedicabilitate simplici.
6. De duplici universali, cuius alterum secundum Philosophum substantia non est, et alterum secundum ipsum Philo- sophum et Platonem nihil prohibet substantiam esse.
7. Quomodo Philosophus veraciter probat universale quoddam non esse substantiam, cui nec Plato contradicit.
8. Qualiter obiectiones Philosophi menti Platonis non contra- dicunt.
9. Qualiter ideae secundum Platonem universalia quaedam sunt, et quomodo singularia.
10. Quod non est opinio Platonis negare formas materiales (esse), sed vult immateriales quasdam separatas verius existere.
11. Capitulum in quo discuti tur quaedam alia disputatio Philosophi contra Platonem, qualiter scilicet huius intentioni non contrariatur illius intentio.
12. Aliarum quarundam rationum discussio seu dissolutio.
13. Qualiter, Philosopho Pythagoram et Platonem concordando, numeri quidam ideae dici possunt.
14. Quomodo Philosophus bene concludit hominem sensibilem et idealem aequivoce dici, et quomodo non.
15. Qualiter nomina quaedam de rebus analogice dicuntur; et qualiter nomina substantiarum significant ipsas res; et qualiter in eis idem est quidditas et habens quidditatem, et qualiter non.
16. Qualiter de materia praedicari potest forma seu actus; et universaliter quae est ratio praedicabilitatis et in quo fundatur, ut ex hoc obiectio Philosophi prius inducta solvatur.
17. Quid conferunt ideae sive species entibus; et quod sunt eis essendi causae; et qualiter sunt in ipsis participantibus.
18. Qualiter singulare, puta Socrates vel aliud generabile, participando speciem dici potest perpetuum, et qualiter non.
19. De distinctione quae est inter participans et participatum; et utrum in uno ente possunt esse plures formae.
20. Qualiter unius entis plures esse possunt causae formales; et qualiter ex universitate simul omnium entium unum quodammodo constituitur ens, totum comprehendens.
Octava pars
1. Quod praeexistenti formae seu aeternae subiectum aut subiecti pars esse potest corpus generabile seu de novo productum, ex natura nutritionis et augmenti hoc probando.
2. Declaratio quaedam circa modum augmenti et nutritionis, qualiter partes materiae fluunt et speciei partes manent.
3. Quod in corde, velut in principali membrorum omnium et virtutum corporis, partes materiae fluunt omnes.
4. De distinctione virtutum in corpore secundum medicos, et de principali earum instrumento quod est spiritus, qualiter a principio generantur in formatione primarum fetus partium.
5. De formatione cordis secundum Philosophum et Avicennam.
6. De distinctione principalium partium corporis in prima sui generatione secundum Philosophum.
7. De principalitate membrorum inter se et virtutum etiam secundum Averroem.
8. De formatione quadam et causa viscerum in generali secundum Philosophum.
9. De felle secundum Philosophum.
10. De epate et sanguine secundum Philosophum et Averroem.
11. De venis et earum origine et productione seu extensione secundum Philosophum.
12. De distinctione caliditatis in spiritu et sanguine, tam subtili quam grosso.
13. De diversitate grossitudinis in sanguine secundum digestionem et secundum admixtionem.
14. De motu pulsus in sanguine.
15. Quod, non obstante sententia medicorum, sanguis magnae venae calidior est sanguine arteriali, qui in aorti continetur.
16. De generatione sanguinis principali, et eius derivatione per corporis partes, ac translatione digesti et indigesti seu ipsius materiae per vias suas.
17. Qualiter materia sanguinis ad cor pervenit; et per quas vias (sanguis) transit ad partes corporis.
18. De pluribus digestionum gradibus in diversis partibus corporis; et quod in primordiali dearticulatione partium fetus principalium non oportet epar cum corde simul et cerebro formari, ut opinatus est Avicenna.
19. Contra quendam errorem Avicennae, dicentis quod spiritus generativi spermatis fiat pars fetus generati per ipsum.
20. Explanatio rationis Philosophi, qua probatur quod nulla pars spermatis generantis possit esse pars fetus generati.
21. Declaratio praemissorum ex operibus et signis et exemplis, videlicet quod masculus ad fetus generationem confert non materiae partem aliquam sed motivam solum virtutem, femella vero materiam totam.
22. De reprobabili dicto quodam Avicennae, sententiam et sermones Aristotelis male interpretantis, ac sibi ipsi contra- dicentis.
23. Quid secundum Philosophum loquendo proprie dicitur sperma, quid semen, et quid genitura; et unde virtutem habent.
24. De natura menstrui.
25. De menstruo et spermate muliebri secundum medicos.
26. Quomodo sermones Philosophi de spermate mulieris interpretandi sunt et intelligendi secundum Avicennam.
27. Reprobatio dictorum Avicennae de spermate mulieris.
Nona pars
1. Nonae partis primum capitulum. De natura sanguinis et reliquorum humorum in humano corpore.
2. De quatuor humoribus secundum Avicennam.
3. De quatuor humoribus secundum Averroem, et specialiter de natura sanguinis secundum medicos, prout est materia nutritionis, adhuc et de modo et loco suae generationis.
4. Qualiter menstruum se habet ad simplicem naturam sanguinis.
5. Quod non est inconveniens materiam fetus quandoque transmutari de albedine ad rubedinem.
6. Qualiter ad generationem quorundam animalium duplex requiritur materia, et quorundam una tantum; et qualiter ad unam et eandem reducantur ambae.
7. De multiplici transmutatione seu digestione menstruorum et indigestione.
8. De multiplici differentia digestionis et indigestionis et operationum earum ac virtutum sibi ministrantium.
9. De causis albedinis differentis in subjectis diversis per digestionem et indigestionem, et specialiter in lacte et menstruo quodam.
10. De causa delectationis accidentis ex commotione menstruorum quorundam seu humiditatis matricalis, quae materia fetus non est.
11. Qualiter secundum Averroem humiditas matricalis, quae a medicis vocatur sperma mulieris, non est essentialis pars fetus ut materia seu pars materiae.
12. De vero modo concipiendi secundum Philosophum, et loco dimissionis spermatis.
13. Declaratio cuiusdam exempli circa praemissa, et ad propositum coaptatio.
14. Argumentationes medicorum contra praemissum conceptionis modum, et responsio Avicennae.
15. De causa delectationis, ut ex hoc solvatur quaedam ratio praeinducta.
16. Dissolutio rationis alterius, in qua declaratur modus generationis nervorum, ossium et venarum (secundum Philosophum).
17. Responsio Avicennae contra Galenum de restauratione fractorum ossium et consimilium, et de causa assimilationis filiorum ad parentes.
18. De causa assimilationis praedictae secundum Philosophum.
19. De causa assimilationis alteri determinatae, patri scilicet aut matri, secundum Philosophum.
20. De membris generationis in homine secundum Philosophum.
21. Quod secundum Philosophum in homine testiculi necessarii non sunt propter esse, sed propter bene esse.
22. Qualiter in universali formantur particulae fetus in utero secundum Philosophum, et circa haec discussio quaedam.
Decima pars
1. Utrum in generatione fetus, ultra virtutes materiales, necessaria sit aliqua separata virtus divina.
2. Praeambulum ad ea quae de necessitate sunt agentis intrinseci in generatione animalium.
3. Prosecutio praemissorum cum determinatione, qualiter scilicet in generatione quorundam animalium necessarium est (principium) agens intrinsecum; et per quid, et in quo seu ex quo fit animal.
4. Quod in formatione partium fetus operator seu instrumentum operationis est spiritus secundum Avicennam et Averroem.
5. De utilitate cerebri et qualiter caliditatem cordis temperat contra operando.
6. De operatione spiritus in cerebo et corde et epate secundum Avicennam, et de ipsius derivatione et aptitudine.
7. De quadam diversificatione medicorum et aliorum, aliter a Philosopho circa motum spiritus et caloris naturalis opinantium.
8. Qualiter secundum Philosophum alia est operatio, quae circa respirationem et quae circa motum cordis, et ad alium finem.
9. De calore naturali seu complantato secundum dicta medicorum, ad sententiam Philosophi comparata.
10. Conclusio generalis: quod singularum et omnium, quae sunt in humano corpore, pars quaelibet secundum materiam fluens est et fluit.
11. De proprio nutrimento nervorum et ossium (ac viscerum) secundum Philosophum.
12. Conclusio principalis: quod secundum Philosophum omnes et singulae partes secundum materiam fluunt.
13. Opinio medicorum et quorundam peripateticorum circa partes corporis fluentes et radicales.
14. Reprobatio praemissorum errorum.
15. Qualiter veritatem habere potest quod humidum radicale deperditur sine restauratione, licet finaliter omnes partes secundum materiam fluant et restaurentur.
16. Qualiter, non obstante quod animal generabile perpetuari non potest, humidum radicale deperditum restaurari potest et calor naturalis fortificari.
17. Qualiter circa praemissa verificari potest sermo Alexandri.
18. Qualiter et in quibus errat Alexander a Philosopho et a veritate.
19. Quod in partibus, secundum materiam fluentibus, nihil prohibet individuum salvari unum et idem numero.
20. Quare oportet in quibusdam individuis partes esse fluentes.
21. Reprobatio erroris circa praemissa.
22. Declaratio exemplorum circa praedeterminata.
Undecima pars
1. Undecimae partis primum capitulum. Regressio ad propositum, cum adaptatione dictorum ad unitionem partium in universo.
2. Qualiter ex omnibus entibus, in unum formale principium unitis, unum ens constituitur.
3. Qualiter forma prior mediis unitur; et qualiter se habent ad invicem et in composito causato.
4. Qualiter secundum Proclum et platonicos, universaliores et superiores causae se habent ad partialiores respectu causatorum.
5. Praemissorum concordantia quaedam cum dictis Philosophi, ad dissolutionem cuiusdam argumentations Philosophi contra Platonem.
6. Alia quaedam argumentatio Philosophi circa dicta Platonis, cum discussione veritatis in eis latentis.
7. Item alia discussio concordans Aristotelem cum Platone.
8. Quaestio seu disputatio circa numerositatem idearum.
9. Discussio circa praemissam quaestionem.
10. De differentibus modis participationis secundum platonicos.
11. De quibusdam correlarie consequentibus ex praemissis.
12. Quid in textu librorum Socratis et Platonis reperitur ex- pressum de participatione.
13. Quod universalia quaedam sunt rationes, et quaedam res per se existentes, et qualiter adhuc et post res quaedam et quaedam ante rem et causa rerum.
14. Quod Plato, duas causas explicite tangens, formalem scilicet et materialem, reliquas duas implicite comprehendebat et praecipue finalem.
15. Qualiter in argumentatione Procli circa praemissa, cavendo peccatum secundum aequivocationem, veritas in ea continetur adhuc et aliter.
16. Qualiter idem sunt ens et bonum, et qualiter differentia (sunt ad invicem) in prioritate.
17. Correlarium de operatione et delectatione utra sit prior, concludendo qualiter bono ens non indiget, nisi quatenus ens primum se ipsum appetii, et intelligit, et in se delectatur.
18. Quod probationes platonicorum concludunt bonum seu unum et ens et imparticipabilia reliqua seu participata quasdam esse rationes, adhuc et quomodo res dici possunt entes per se.
19. Quod imparticipabilia seu participata praemissa non sunt causae participantium, nisi secundum quod sunt rationes quaedam; et quod secundum platonicos, in quantum sunt res, oportet poni duplex ens; et quod sunt intelligentiae quaedam, species intelligibilium differenter in se continentes.
20. Comprobatio praemissorum ex dictis Procli.
21. Quod secundum Eustratium commentatorem non realiter intentio Platonis reprehenditur ab Aristotele de bono ideali seu ideis, 1o Ethicorum.
22. Dissolutiones quarundam obiectionum Philosopi contra Platonem; et quod in participantibus et participabilibus est ordo secundum remotius et propinquius ad unum principale; et quod huiusmodi principales ideae sunt quaedam rationes.
23. Quod secundum Proclum ideales causae rationes quaedam sunt, ex ratione finitatis et infinitatis atque potentiae comprobando quod numerum subiectis multiplicatum non constituunt, et similiter ex ratione unius et entis et quorundam aliorum.
24. Confirmatio praemissorum ex ratione intellectus et quorundam aliorum (secundum Proclum).
25. Quaedam extricatio praemissorum, cum additione quorundam aliorum secundum Proclum.
26. Qualiter secundum Proclum principium primum seu causa prima prime cognitivum seu prime intellectus dici potest, secundum incoordinatam scilicet causam, et consimiliter de aliis idem censendum est; et qualiter primum et universaliter omne superius incomprehensibile est ab inferioribus.
27. Qualiter in primo etiam secundum coordinatam causam est non solum prime intellectus et cognitio sed et prime ens et autarkes et reliqua authypostata, concludendo quod non sunt nisi rationes quaedam in primo.
28. De similitudine seu communione quae est inter causas et causata, seu participata et participantia, tam immediate quam mediate, seu primario et secundario.
29. De ordine participantium ad participata secundum semper et quandoque, necnon respectu participabilium.
30. De substantia et operatione animae imparticipabilis et participatae et participantis animae diversis modis; et qualiter ideae sensibilium sunt in anima quaedam rationes.
Duodecima pars
1. Praeambula quaedam ad colligendam ex textu Platonis in Phaedone sententiam ipsius de ideis.
2. Sententia Platonis de ideis, in Phaedone.
3. Qualiter ex praehabitis et aliis consequentibus concludendum est quod ideae sunt idem quod intellectus ipse, et non solum essendi sed fiendi sunt causae, nec sunt res extra intellectum separatae seorsum existentes, sed rationes mentales.
4. Qualiter ad species ideales anima se habet, ad aeternale quoque ac temporale, necnon ad naturam corpoream et primum susceptaculum ipsius animae.
5. Qualiter secundum sententiam Platonis ideae principia sunt et causae productionis entium seu totius universi.
6. Expositio Chalcidii super praemissis.
7. De productione animae mundi seu animae in universali, prout motivum est principium intrinsecum et vivificativum.
8. De ratione cuiusdam compositionis animae secundum Platonem ex multiplicitate potentiarum eius, quibusdam numeris ac dimensionibus proportionaliter se habente.
9. De perfectione numerorum et harmoniarum ac figurarum, quibus anima proportionatur.
10. De proportionalitate toni ceterarumque consonantiarum; et qualiter secundum haec similitudines rerum in anima sunt.
11. De divisione animae rebus proportionali secundum geometricas et arithmeticas ac musicas rationes, et eius incorporeitate et motu.
12. De motu et immortalitate et simplicitate animae; et quod in ea simulacrum divinitatis est ac totius mundi, necnon et motrix et vivificatrix, id est vis motiva et vivificativa.
13. Quomodo causa prima, quae Deus est, per se et per secundas causas operatur ad res producendas et specialiter humanam animam, cum inditis eidem scibilium rationibus.
14. De legibus immutabilis decreti et rationibus universae naturae, quae sunt in anima, et per consequens de iato.
15. De fato specialis inquisitio secundum Chalcidium.
16. Quaedam discussio Chalcidii de fato et scientia divina seu providentia.
17. Reprobatio quaedam sive correctio praemissi cuiusdam sermonis, cui Boethius obviat.
18. Dissolutio propositae difficultatis secundum Augustinum.
19. Sententia Hermetis circa propositam difficultatem.
20. Sermo Iulii Firmici de fato, quantum ad propositam quaestionem.
21. Complementum sententiae Chalcidii circa propositam quaestionem de fato.
22. Quaedam discussio Chalcidii circa praemissa.
23. De legibus et iuribus fatalibus.
24. De corporis apparitione, corporaliumque potentiarum habitudine ad animam, et meritis ipsius animae secundum Platonem.
25. Expositio Chalcidii circa praemissa.
26. De profectu et defectu seu meritis animae secundum Chalcidium et platonicos, concludendo quiddam de imparticipabili anima et corpore intelligibili seu ideali.
27. Recapitulatio de speciebus idealibus, quod non sunt per se existentes ab invicem numero distinctae, et per hoc ad quaestionem supra positam responsio.
28. Reversio ad principale propositum, ex praemissis argumentationes quasdam solvendo circa numerositatem intellectus humani seu alterius in sphaera generabilium.
Tertia decima pars
1. De modis actionum intellectus humani secundum philosophiam Aristotelis, et primo de simplici apprehensione, quae vocatur indivisibilium intelligentia.
2. Discussio quaedam circa praemissa.
3. Expositio Grammatici circa praemissa, necnon Themistii et Averrois.
4. De actione intellectus nostri, quae est in componendo et dividendo sub quadam generalitate.
5. Explanatio commentatorum et aliorum in praemissis.
6. De intelligibilitate eius quod actu indivisibile est, quamvis potentia divisibile sit.
7. Qualiter intellectus noster intelligit indivisibile secundum speciem sive secundum se, quod per accidens divisibile est.
8. Expositio Thomae super praemissis.
9. Qualiter intellectus noster cognoscit indivisibile simpliciter dictum et privationes.
10. Discussio quaedam circa praemissa, et eorum expositio secundum Averroem et Themistium.
11. Qualis intellectus intelligit intelligibilia divina; et quis intellectus quandoque verus et quandoque falsus est; et quis etiam semper verus est, secundum Philosophum (et Themistium).
12. Expositio Averrois et Grammatici cum Alexandro circa praemissa.
13. Expositio Thomae et Alberti circa praemissa, necnon et Grammatici circa prioritatem et posterioritatem intellectus, qui potentia et qui actu.
Quarta decima pars
1. De operatione intellectus circa modum sciendi, qui secundum quaedam logicalia.
2. Avicennae doctrina de universali.
3. De ente in anima et extra animam ente, et de essentia et essendi causa.
4. Quod motor seu efficiens aut agens non est essendi causa, per proprium illius effectum, scilicet motum, hoc probando.
5. De causa formali, quod est vera essendi causa.
6. Quod in qualibet substantia composita est multiplex esse, licet in ea necessario sit unum solum esse actualis existentiae.
7. De esse et ente secundum quod vocabulum est, et secundum quod rem significai; et qualem facit compositionem cum adiunctis in enuntiatione; et qualiter secundum diversas causas ad ipsum se habet id quod quid est seu definitio.
8. Qualiter diversorum entium, secundum differentes eorum conditiones, differunt etiam quidditates ac definitiones; et qualiter ipsum quod quid est ad demonstrationem se habet.
9. Qualiter in scientiis diversis, in quarum scilicet altera proceditur a priori et a posteriori in altera, proportionaliter commutata sunt econverso principia, prout patet hoc applicando ad animae definitionem demonstrandam.
10. Praemissorum declaratio quaedam, ad inquirendum an substantia seu quod quid est ipsius demonstrari possit.
11. Qualiter apud intellectum nostrum substantia et quod quid est ipsius cognosci habet per quandam viam demonstrativam.
Quinta decima pars
1. De potentia appetitiva sensus et intellectus in universali, secundum Philosophum et suos commentatores.
2. De distinctione appetituum et eorum actu duplici.
3. De obiectis appetituum, delectabili scilicet (et) bono, et operationibus illorum circa haec; et qualiter se habent ad invicem delectationes et tristitiae corporales et aliae.
4. De delectabili secundum naturam et secundum se et de eo quod secundum accidens; et qualiter ad motum se habet corporalis delectatio, necnon et intellectualis.
5. Quod aliqua delectatio est optimum et quod operationem perficit, non obstante quod aliquae delectationes pravae sint et indigentis naturae.
6. Qualiter delectatio perficit operationem; et qualiter differt haec ab illa.
7. Utrum vivere sit propter delectationem, an delectatio propter vitam.
8. Utrum voluntas intellectu perfectior seu dignior sit, an econverso.
9. Qualiter in nobis intellectus noster indiget phantasia seu phantasmatibus, quantum ad speculabilia et practica.
10. De proportione quadam intellectus ad phantasmata, sicuti sensus communis ad sensibilia se habet, secundum expositores diversos.
11. De diversis expositionibus textus Philosophi circa prae- missa.
12. Expositio Averrois in praemissis.
13. Qualiter intellectus noster mathematica cognoscit, non sine phantasmatibus.
Sexta decima pars
1. Utrum intellectus noster, secundum quod non separatus a magnitudine, possit intelligere separata simpliciter secundum Grammaticum, Alexandrum, Themistium, Avenpethe et Alfarabium, cum disputatione Averrois in contrarium eorum.
2. Solutio quaestionis propositae secundum Averroem.
3. Reprobatici quaedam dictorum Averrois, unde necessario concluditur alia solutio quaestionis propositae.
4. Qualiter intellectus, qui semper secundum se actu intelligens, etiam separata potest esse forma hominis non semper actu intelligentis.
5. Quod intellectus movet hominem, non solum ut amatum aliquando sed ut amans etiam.
6. Qualiter hoc esse potest, quod pauci pertingunt ad perfectionem speculationis per intellectum, licet commune bonum sit, et possibile omnibus existere non orbatis ad bonum huiusmodi.
7. Qualiter Philosophus ex propriis principiis incidit in sententiam platonicam, docens ipsum hominem felicem esse maxime secundum intellectum, quem ipsemet probat separatum esse.
8. Expositio Michaelis Ephesii super sermone Philosophi, quod homo principaliter est suus intellectus, et maxime secundum quod intelligens separata.
9. Contra quendam errorem dicentium quod intellectus humanus intelligere non potest nisi materialia, cum ex causatis investigentur essendi causae, procedendo semper donec ad essendi causam perveniatur immaterialem et separatane quae causa formalis est.
10. De ratione distinctiva causarum ad praemissorum declarationem, et sequentis probationis praeambulum.
11. Quod efficiens non est essendi causa per se proprie dieta.
12. Quaedam opinio circa praemissa reprobabilis, et praemissorum confirmatio.
13. De essendi causa in formis accidentalibus, concludendo quod solum causa formalis est simpliciter et per se essendi causa (propria).
14. Quod secundum verificationem opinionis Avenpethe necesse est ex formis materialibus, resolvendo per intellectum, ad primam formalem causam immaterialem pervenire, non obstante quod formae dicuntur analogice.
15. Quod secundum sententiam Philosophi solvi potest quaestio famosa prius proposita de intellectu non separato a magnitudine, qualiter intelligere potest separata, et qualis est in hac operatione delectatio seu gaudium.
16. Summaria recapitulatio dictorum de anima et intellectu.
Septima decima pars
1. De potentia motiva animalium et causa motus eorum.
2. De differentiis motus localis et partium animalis moti.
3. Quod circa quiescens quoddam fit motus partium animalis moti per modum pulsus et tractus; et quod mediante spiritu quodam fit hoc.
4. De habitudine et dispositione potentiarum et partium motivarum in animali, ad movendum localiter.
5. De modo alterationis partium, quibus mediantibus movetur animai.
6. De ordine seu connexione potentiarum animae ad invicem.
7. De spiritualibus quibusdam corporibus animatis seu spiritualibus quibusdam phantasmatibus, tamquam animatis apparentibus quandoque secundum sensibilem experientiam.
8. Item aliud experimentum circa praemissa.
9. Item experimenta quaedam nostri temporis de praemissis.
10. Ad causas praemissorum accidentium investigandas, inquisitio circa deceptionem sensuum in vigilia et circa somnum.
11. De causis deceptionis in iudicando, tam in vigilia quam in somno.
12. Quod in somno et nocte magis accidunt motus phantasmatum quam in vigilia seu in die, et in diversis hominibus diversimode.
13. De quidditate somnii; et qualiter apparent somnia diversimode.
14. De divinatione per somnia, quorum in nobis est causa.
15. De divinatione per somnia, quorum origines extra nos causam habent.
16. De divinatione per somnia secundum Albertum, sermones et sententiam Philosophi prosequendo.
17. De causis verorum somniorum et falsorum secundum Averroem, cum disputatione Alberti contra ipsum.
18. Correctio dictorum Alberti per alia dieta sua; et declaratio causae verorum somniorum propheticorum.
Decima octava pars
1. Repetitio quaedam dictorum Avicennae de sensibus interioribus, occasione praemissorum.
2. De actionibus interiorum sensuum tam in vigilia quam in somno, necnon et somnio veraci et fallaci, et aliquantulum de proprietate prophetandi secundum Avicennam.
3. De proprietatibus apprehensionum et inspirationum propheticarum ac illusionum etiam, secundum Avicennam.
4. Propter quid habent esse somnia praecipue vera, et quibus accidunt maxime, et quando, et quare vera.
5. De somniorum causis et origine multimoda, secundum Chalcidium et platonicos.
6. Applicatio praemissorum ad sciendum causas quarundam apparitionum deceptoriarum et mirabilium quorundam aliorum, quadam spirituali transmutatione mediante causatorum.
7. Digressio de motu spiritus qui ventus dicitur; et qualiter idem violente motum uno modo, naturaliter movetur alio modo.
8. De motu elementorum et quiete et ordine; et maris congregatione.
9. De salsedine maris.
10. De fluxu et refluxu maris secundum Philosofhum et secundum Albumasar.
11. Dubitatio quaedam circa praemissa et ipsius dissolutio, cum declaratione permutationum, quae circa terram fiunt secundum quasdam revolutiones.
12. De generatione meteororum aqueorum, circulationem consequentium.
13. De meteoris inflammatis.
14. De phasmatibus et consimilibus nocte apparentibus.
15. De cometis.
16. De accidentibus circa cometarum apparitionem; et de motu eorum circulari et aliorum elementorum.
17. De principio motus venti secundum Philosophum, et similiter quorundam aliorum et motuum et alterationum et sensationum et apparitionum.
Decima nona pars
1. Praeambulum ad causas verarum apparitionum spiritualium.
2. De cura et sollicitudine divina circa ordinationem entium, ex despectis animalibus, ut apibus et consimilibus, investiganda.
3. De moribus et operationibus apum et consimilium.
4. De modo generationis apum.
5. De generatione quorundam animalium imperfectorum.
6. Qualiter animalia quaedam imperfecta generari possunt ex semine, et automato, et casu.
7. Quod, ultra congeneum naturale principium activum in generatione animalium, aliae sunt principaliores causae, divinae scilicet formae et caelestes, a quibus causari possunt in materia spirituali mirabiles effectus, paucis etiam apparentes quandoque.
8. De visionibus propheticis, et causis miraculorum, et de cura divina similiter, secundum Avicennam et alios quosdam.
9. Disputatio quaedam Avicennae contra quaedam iudicia astrologorum; et moderatio sermonum ipsius Avicennae per sermones Albumasar ac Ptolemaei, necnon et quorundam aliorum.
10. De generatione portentorum seu monstrorum, ad finem aliquem a cura divina per virtutem caelestem causatorum, secundum astrologorum iudicia et exempla.
11. Aptatio praemissorum, ad causas assignandas in supra narratis admirandis effectibus et quibusdam aliis, quae maxime causantur a spiritibus.
12. De virtute seu vi spiritus [per digressionem]; et qualiter sonum tonitrui causat.
13. Qualiter a vi spiritus causantur coruscationes, ecnephiae, typhones et fulmina, et cetera consimilia.
14. Applicatio quaedam nunc dictorum ad praenarrata superius, cum declaratione modi secundum quem caelestia corpora agunt in inferiora.
15. Confirmatio praedictorum cum additione declarationis.
16. Qualiter motus et lumen instrumentaliter se habent in actionibus corporum caelestium in haec inferiora, difficultates quasdam circa hoc discutiendo.
17. De communibus et propriis quarundam stellarum actionibus et agendi modo, contra quem arguere videtur Avicenna, non arguens in veritate.
18. Qualiter secundum Avicennam anima quandoque potest agere in corpus alienum, cum additione verificationis huius rei.
19. Distinctiones quaedam circa praemissas actiones et operationes mirabiles secundum astrologorum iudicia.
20. Applicatio determinatorum ad causas mirabilium effectuum et operationum.
21. De causis mirabilium effectuum nunc dictorum, et aliis consimilibus.
22. De diversa quorundam phantasmatum extrinsecus apparentium sensibilitate.
23. De causis phantasticarum quarundam umbrarum seu manium, ac de spiritibus defunctorum hominum et malignis et benignis, ac phantasmatibus monstruosis.
24. Quoddam exordium tractandi de malignitate spirituum quorundam et poena.
25. De malignitate daemonum secundum Augustinum.
26. De statu animae post mortem secundum principia philosophiae.
27. De statu animae humanae post mortem secundum Hermetem et Platonem.
28. De daemonibus secundum Platonem et Chalcidium, ac de diis infernalibus.
29. De daemonibus secundum Apuleium, ac de diis gentilium etiam secundum Ciceronem.
30. De variis daemonum speciebus secundum platonicos, et contra-argumentatione secundum Philosophum.
31. De distinctione spiritualium substantiarum secundum Rabbi Moysen Aegyptium.
32. De spiritibus nigromanticis et praestigiis quibusdam, et specialiter de apparitione spiritus Samuelis prophetae.
33. Sententia Augustini circa praemissa de apparitione spiritus Samuelis.
34. De possibilitate malorum prophetarum.
35. De potestate convocandi seu evocandi spiritus nigromanticos sive daemones secundum Hermetem.
36. De potestate convocandi spiritus quosdam ac deos daemoniorum secundum quosdam platonicos et Augustinum, cum adiunctione quorundam secundum philosophiam Aristotelis.
Vicesima pars
1. De diis caelestibus, et primo de motu ad ipsos reducendo.
2. De tempore secundum Platonem et Chalcidium.
3. De partibus temporis secundum Platonem.
4. De tempore secundum Philosophum.
5. Discussio circa quidditatem temporis; (et de proprio subiecto suo).
6. De mensuratione temporis.
7. De esse in tempore.
8. De instanti seu ipso nunc, et qualiter se habet ad tempus.
9. De minimo in tempore, et habitudine ipsius nunc ad tempus, praesertim quantum ad copulationis ac divisionis rationem, ex qua sempiternitatem in motu concludit Philosophus.
10. Quod omne motum a se distinctum habet movens.
11. Quod in motis et moventibus non est procedere in infinitum, sed oportet esse primum aliquod movens.
12. Quod movens et motum simul sunt.
13. Declaratio propositi per quandam experientiam.
14. De speciebus motus violenti.
15. Quod in omni alteratione movens et motum simul sunt.
16. Quod solum secundum qualitates sensibiles est alteratio.
17. Quod in parte intellectiva animae non est alteratio.
18. Discussio dicti cuiusdam in parte praecedenti, ac declaratio praeambuli cuiusdam ad sequentia.
19. Quod omne mutatum esse sequitur motum, et primo quidem in continuis.
20. Quod omne mutatum prius mutabatur etiam in non continuis, hoc declarando contrariis videlicet et contradictoriis.
21. Declaratio praemissorum in particularibus mutationibus, et hinc ad propositum reversio, videlicet quod omne movens ultimum et motum primum simul sunt.
22. Divisio seu distinctio moventium et eorum quae moventur, ad declarandum in speciali alietatem inter movens et id quod movetur.
23. De movente corpora Simplicia, levia scilicet et gravia.
24. Quaedam discussio circa praemissa.
25. Quod ea, quae moventur in loco, reducuntur ad aliquod so se ipsum movens.
26. Declaratio propria, quod movens primum neque per se, neque per accidens movetur.
27. Quod in movente se ipsum oportet esse partes, quarum altera sit movens et altera mota.
28. Qualiter in movente se ipsum altera pars ad alteram se habet.
29. Quale totum seu compositum est corpus caeleste cum sua forma seu movente.
30. Quod primum esse movens perpetuum et immobile necessarium est, per aliam viam a praecedente ac magis propriam (hoc declarando).
31. Praemissorum declaratio magis in particulari.
32. Quod primus motuum est localis et hic circularis.
33. Quod nullus motus reflexus potest esse continuus.
34. Qualiter ex aptitudine corporis circularis et eius habitudine ad centrum, concluditur motus circularis esse continuus et primus motuum.
Vicésima prima pars
1. Quod caeli motor impartibilis est et immaterialis omnino per hoc, quod motor materialis mobile finitum infinito tempore movere non potest.
2. Quod in corpore finito non potest esse potentia seu virtus infinita.
3. Applicatio praemissorum ad sermones Averrois, et illorum verificatio.
4. Determinatio quaestionis difficilis circa praemissa, unde manifestum quod nulla potentia activa materialis est in corpore caelesti.
5. Dissolutio quaestionis alterius circa infinitatem potentiae materialis et immaterialis.
6. De modo simplicitatis motus primi, et propter hoc de motu proiectorum.
7. Quod motus primus non est ut motus proiectorum seu motorum in aere, vel ei consimilis; et de locatione primi moventis in parte moti.
8. Quod, contrarium non habente motu simplici, motum caeleste corpus, simplex existens, moventi se unitur ut materia formae.
9. Quod caelum est compositum ex subiecto, scilicet corpore, et forma separabili.
10. Quomodo caeleste corpus est simplex, et quomodo compositum ens definibile quoddam est.
11. De accidentibus corporis caelestis.
12. De comparatione partium caeli et accidentium eius inter se.
13. De modo receptionis luminis in luna a sole.
14. Quomodo, mediante lumine caelestium et immaterialium agentium virtute, fit actio in haec inferiora.
15. Praemissorum declaratio secundum Averroem.
Vicesima secunda pars
1. Vicesimae secundae partis primum capitulum. De duabus quaestionibus difficilibus, quas movet Aristoteles circa multitudinem stellarum in sphaera superiori, et multitudinem motuum in sphaeris planetarum.
2. Applicatio praemissorum ad solutionem secundae quaestionis.
3. Dissolutio primae quaestionis; et de actione stellarum, et colligatione sphaerarum.
4. De colligatione sphaerarum ad invicem.
5. Utrum sphaera stellarum fixarum sit prima, secundum principia Philosophi.
6. Quod motus uniuscuiusque sphaerae caelestis regularis est et aequalis, licet motus apparens ex pluribus congregatis irregularis videatur, et ante omnes est unus omnino simplex, qui metrum est aliorum.
7. De ordine planetarum seu astrorum erraticorum; et quomodo caelestia sunt propter generabilia.
8. De habitudine motuum ad invicem, et ordine sphaerarum in communi, secundum Alpetragium.
9. De ordine planetarum ad invicem in speciali, secundum Alpetragium.
10. De ordine quatuor inferiorum specialiter, in quibus diversantur astrologi.
11. Quod impossibile est excentricos et epicyclos esse, secundum rationes Averrois.
12. Quod ex demonstrationibus Aristotelis de motu sphaerarum et astrorum, concluditur impossibile esse quod secundum excentricos et epicyclos moveantur.
13. Quod mathematici, ponendo motus planetarum secundum excentricos et epicyclos, propria destruunt principia quae ponunt, et positiones eorum se ipsas interimunt.
14. De multitudine sphaerarum secundum astrologiam Eudoxi et Calippi, principiis philosophiae Aristotelis convenientem, cum expositione Simplicii.
15. Reversio Simplicii singulariter super dictis Calippi.
16. Expositio Sosigenis in praemissis iuxta Simplicium.
17. Reprehensio dictorum Simplicii quantum ad probationes, quae per modum rationum.
18. Reprehensio dictorum Simplicii quantum ad probationes, quae per instrumenta.
19. Qualiter secundum Alpetragium, repudiatis excentricis et epicyclis, diversitas motuum salvari potest in planetis, non tamen sine scrupulo, corrigendo primo quidem in sole.
20. De motu lunae secundum ea quae praemissa sunt.
21. De duplici quodam universali modo salvandi motuum diversitatem sine excentricis et epicyclis et naturae convenientius, et primo circa solem.
22. De modo salvandi motus lunae ceterorumque planetarum omnium.
23. De numero sphaerarum exquisito secundum nos, et moventium ipsas; ac de harmonía qualis esse potest in caelestibus.
Vicesima tertia pars
1. Vicesimae tertiae partis primum capitulum. Quod formae separatae, corpora caelestia moventes effective seu in ratione efficientis, illae sunt eaedem re, quae movent in ratione finis ut amatum.
2. Praemissorum declaratio quaedam evidentior secundum Commentatorem; et quaestionis cuiusdam dissolutio.
3. Qualiter ex praemissis concluditur primum principium esse non solum ut movens primum, sed ut finis et formale primum.
4. De ordine formarum separatarum seu intellectuum caelestium, respectu primi.
5. Qualiter formae separatae seu intellectus abstracti, simplices actus quidam sunt; et qualiter numero differunt inter se.
6. De duplici modo cognitionis in separatis.
7. Qualiter intelligentiae divinae transmutabilia cognoscunt.
8. Qualiter intelligentiae caelestes intelligunt aliud a se, iuxta platonicorum sententiam.
9. Reductio praemissorum ad sententiam et principia Philosophi.
10. De intellectu primi, quaerendo primum secundum platonicos per modum orationis.
11. De intellectu primi secundum Philosophum.
12. Declaratio dubiorum circa praemissa.
13. Utrum intellectus primi sit ut intellectus compositorum, an ut indivisibilium intelligentia simplex ac simplicium tantum.
14. Qualiter primum, se ipsum tantum intelligendo secundum se primo, nihil prohibet intelligere causata secundario seu ex consequenti, quae plura sunt et alia a se.
15. Declaratio praemissorum secundum Philosophum, ad ordinem entium universi respiciendo.
16. De malo quod in entibus, et de ente secundum accidens, et eius causa convenienti.
17. De ente secundum accidens, ad causas comparando diversas, respectu quarum diversimode iudicatur ens.
18. Quod omne secundum accidens ens aliqualiter sive secundum quid, est essentialiter et per se ens.
19. Perfectior declaratio praemissorum, et complementum ex sententia Philosophi, Metaphysicae, de entitate et quidditate accidentis.
20. Confirmatio praemissorum, etiam secundum Avicennam.
21. Comprobatio supra dictorum ex inductione.
22. Qualiter mala sunt bona quaedam, et res contemptibiles bonae sunt; et qualiter de ente secundum accidens quodam- modo scientia haberi potest, in quantum scilicet quodammodo secundum se ente.
23. Qualiter entia secundum accidens et contingentia cognoscuntur a primo.
24. Antiquarum opinionum quarundam circa praedicta quaedam correctio, simul et sententiae Platonis et Aristoteles in idipsum reductio finalis.
25. Circa prima bonitatem ac delectationem summam consummanda consideratio, cum opusculi complemento.
Erstellt nach: Heinrich Bate von Mecheln : Speculum divinorum et quorundam naturalium. 7 Bände. Hg. v. Émile de van Vyver. Leuven 1960-1996.